4. Ишем ханлығы

Ишем ханлығы тарихы тулыһынса өйрәнелмәгән.

VIII – XII быуаттарҙа башҡорттарҙың бер төркөмө Урал тауҙары һәм Иртыш арауығының төньяғындараҡ, Обь йылғаһы бассейынында урынлашып, Ишем ханлығы тип шартлы рәүештә аталған ырыуҙар союзы барлыҡҡа килә (Г. Л. Фәйзрахманов. Ҡаҙан татарҙары тарихы. Ҡаҙан. 2002. 117–136-сы биттәр). Ишем ханлығы булыуы һәм унда башҡорт ырыуҙарының йәшәүе Иртыштың һул яҡ яры Мөйтән бейҙең олоҫона инеүе менән аңлатыла. Мөйтән бейгә был ерҙе Сыңғыҙ 

Артабан уҡырға

Хикәйә

Һеҙ балдаҡ һәм мөхәббәт тураһындағы хәҙерге заман йырын ишеттегеҙме? Әйтер инем, мәғәнәһеҙ йыр, өҫтәүенә, дөрөҫ тә түгел, бигерәк тә ошо һүҙҙәре: “Нет ни начала, ни конца...” Сафсата! Мин шул йырҙы сығарған кешегә башы ла, аҙағы ла барлығын иҫбат итәм!..

Ҡырҡ өсөнсө йылда, йәйге һуғыштар барышында, беҙ Полтавщиналағы Михайловский утарына бәреп индек. Бәреп индек тә тотҡарланып ҡалдыҡ. Ут-ялҡын бөркөлгән баҫыуҙарҙа аҙна буйы һерәнләнек, тип иҫәплә. Баҡсаларға күмелгән күңелле утар 

Артабан уҡырға

301-се дивизияның 1050-се полкы командиры подполковник

Исхаҡ ҒҮМӘРОВ – Берлин операцияһының әүҙем ҡатнашыусыһы – хаҡында

«…2 майҙың таңында, сәғәт биштә, 1050-се полктың элемтә офицеры менән империя кәнсәләренә юлландыҡ. 1050-се Полк командиры подполковник И. И. Ғүмәров беҙҙең янға килеп: «Гитлер ставкаһы – империя кәнсәләре яулап алынды», – тип рапорт бирҙе.

301-се дивизия командиры полковник В. С. Антонов».

Исхаҡ Иҙрис улы Ғүмәров тураһында элегерәк тә ишеткәнем бар ине. Әммә уның менән яҡындан танышырға ГДР-ға барғанда ғына насип булды. Әлеге туристик сәйәхәтте беҙҙең 15-се Харьков – Прага гвардия уҡсылар дивизияһының ветерандар төркөмө етәксеһе 

Артабан уҡырға

Кавалер – ул мин, Ғиниәтуллин Талха Йомабай улы, рядовой пехотинец, ә госпиталдән һуң 5-се гвардия кавалерия дивизияһының рядовой «копытнигы» һәм Рәсәй Федерацияһының рядовой гражданы.

Дан ордены революцияға тиклем урыҫ һалдаты йәйәүле һуғышта күрһәткән батырлығы өсөн бүләкләнгән Георгий тәреһен алыштырған, тиҙәр. Бер Георгий тәреһе алған рядовой һалдат һалымдан азат ителгән, икәүҙе алһа – уға офицер чины бирелгән, өсәүгә йәки дүртәүгә лайыҡ булһа инде дворян сословиеһына индерелгән.

Дан орденының тулы кавалерҙары һуғыштан һуң ниндәй өҫтөнлөктәр менән файҙаланыуын, 

Артабан уҡырға

Бәләкәй повесть

Беренсе бүлек

Йәһүҙә менән Йәнсар икеһе бер отрядта йөрөнө. Был отряд партизандары ошо тирәләге эреле-ваҡлы төрлө ауыл халҡы араһында үҙҙәрен арыуыраҡ, ыңғайыраҡ яҡтан танытып өлгөргәйне. Шуға уларға бер аҙ ышаналар ҙа ине.

Берсә көтмәгәндә ғәләмәт бер ғәрәсәт ҡубып, йәшен йәшнәгән, күк күкрәгән, берсә тауҙарҙа, яҙ көсәйеп, ҡапыл ҡарҙар иреүҙән ҡотороноп, шашынып, ярһып инеше лә, йылғаһы ла, оло һыуҙары ла ташҡан һымаҡ, донъя урғый, ҡайнай, зыҡ килә, бер хәлдән икенсе хәлгә әйләнеп кенә тора. Ауылға, бер таң атһа – аҡтар, икенсе таңында инде ҡыҙылдар бәреп инә.

Артабан уҡырға

Фәлсәфи яҙмышнамә

Өмөтлө аҙымлап

1992 йылдың сентябрь айында райондың Ремонт-техник предприятиеhында эш башланым. Унда хәлдәр бик мөшкөл ине. Күптәрҙең уйында – бөгөн-иртәгә тарҡалып, банкротлыҡҡа ҡалған хужалыҡтың машина, станок, биналарын бүлешеп алыуҙан буш ҡалмау теләге. Шуның өсөн генә эшкә йөрөүселәр ҡиәфәттәренән үк асыҡ күренә.

«Ярай, беҙ күрмәгән нимә бар?» тип уйланым да, hәр кемдең йөкмәтелгән эшенә ҡарашын үҙгәртеп, бурыстарын яуаплы үтәүҙе талап итә башланым. Оҡшатманылар. Минең ныҡышлыҡты, 

Артабан уҡырға

Башҡортостандың халыҡ шағиры

Илленсе йылдарҙа булған хәл был. Пединститут студенты, фамилияһы Даянов инеме, яратҡан ҡыҙын «Өфө» ресторанына алып ингән. Студенттың аҡсаһы күп буламы ни, менюнан иң арзанлы ашамлыҡ һайлап алған – ул окрошка икән. Был аҙыҡты ҡабып ҡараған да тауыш күтәргән:

– Окрошкағыҙ һап-һалҡын! Немедленно йылытып килтерегеҙ! Юғиһә ялыу кенәгәһенә яҙам!

Официантка иһә уның талабын, клиент урынһыҙ шаяра, тип ҡабул иткән.

Артабан уҡырға

Ут та тере,                    Уттың да бар Кеше аңламаҫ сере; Тамуҡтарҙа уның урын, Тик шунда ҡайтыр ере.   Ут менән бөгөн һөйләштем,

Артабан уҡырға